Szczepienia przed podróżą – co, kiedy i dlaczego warto?

13 lutego 2019

Kilkudniowy wyjazd do europejskiej stolicy czy piesza wędrówka po tropikalnych lasach? Lokalne specjały kulinarne, kuchnia uliczna, albo posiłki w hotelowej restauracji. Seria biznesowych spotkań, skrupulatnie zaplanowany urlop czy okazja last minute? Na to, jak powinniśmy przygotować się do zagranicznego wyjazdu, wpływa wiele czynników. Dotyczy to również profilaktyki zdrowotnej przed podróżą, którą powinniśmy zawsze dopasować do charakteru wyjazdu i planowanych aktywności.

Dla ustalenia właściwej profilaktyki przed podróżą ważny jest cel wyjazdu, planowane aktywności, charakter podróży i styl podróżowania. Obok rozsądnego podejścia do tego, co i gdzie jemy, z jakich atrakcji korzystamy oraz jakie miejsca odwiedzamy, ogromne znaczenie mają szczepienia ochronne.

Planując podróż do egzotycznych krajów, nie warto kierować się przekonaniem, że skoro nikt z naszych znajomych podczas takiego wyjazdu nie zachorował, to nas również to nie spotka. Często bagatelizujemy ryzyko chorób i w ten sposób narażamy się na groźne powikłania.

Żółta gorączka – szczepienie obowiązkowe

Przy wjeździe do niektórych krajów Afryki oraz Ameryki Południowej i Środowej wymagane jest szczepienie przeciwko żółtej gorączce. Dotyczy to m.in. Angoli, Demokratycznej Republiki Konga, Ghany, Mali, Nigeru czy Sierra Leone, a także wybranych innych krajów tropikalnych, jeśli przybywa się do nich bezpośrednio z państw zagrożonych tą chorobą. Choć nie każda destynacja wiąże się z obowiązkiem zaszczepienia – w wielu wypadkach jest ono zalecane.

Żółta gorączka to choroba wirusowa przenoszona przez komary. Początkowo przypomina niespecyficzną infekcję dróg oddechowych – pojawia się gorączka, dreszcze, ból głowy, bóle mięśni, nudności i wymioty. Zdarza się jednak, że przebiega ona bezobjawowo.

Od czasu zarażenia do wystąpienia pierwszych objawów upływa od 3 do 6 dni. Zwykle w ciągu kilku dni następuje remisja. Jednak dla niektórych grup pacjentów żółta gorączka może stanowić zagrożenie śmiertelne. U 15 proc. osób rozwija się choroba o ciężkim przebiegu, którą charakteryzuje żółtaczka, objawy krwotoczne, wstrząs i niewydolność wielonarządowa. W połowie tych przypadków kończy się ona zgonem

– mówi prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka, lekarz medycyny podróży, dyrektor ds. medycznych Medicover Polska.

Do szczepienia przeciwko żółtej gorączce kwalifikuje lekarz, oceniając odporność pacjenta, biorąc pod uwagę choroby współistniejące oraz przyjmowane leki. Od 2016 roku zgodnie z wytycznymi WHO nie ma konieczności odnawiania szczepienia – jest ono ważne przez całe życie. Po podaniu szczepionki lekarz wydaje specjalny certyfikat, który zyskuje ważność po 10 dniach

– dodaje ekspert Medicover Polska.

Profilaktyka antymalaryczna

Przed podróżą do Afryki kluczowe znaczenie ma również profilaktyka antymalaryczna.

Nie ma obecnie dostępnej wysoce skutecznej szczepionki przeciw malarii, dlatego profilaktyka polega na prewencyjnym przyjęciu leków zapobiegających rozwinięciu się zakażenia. Na rynku dostępne są różne preparaty, które lekarz zaleca w zależności od destynacji wybranej przez pacjenta

– mówi prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka.

Dur brzuszny – choroba „brudnych rąk”

W Indiach, Pakistanie, Afryce, Dalekowschodniej Azji, na Środkowym Wschodzie oraz w Ameryce Południowej i Środkowej endemicznie występuje dur brzuszny. Nazywany jest chorobą brudnych rąk, ponieważ przenosi się drogą pokarmową przez żywność i wodę zanieczyszczone wydalinami chorych lub nosicieli.

Zachorowaniu na dur brzuszny towarzyszy gorączka, osłabienie, bezsenność, ból głowy, a także objawy żołądkowe – zaparcia, wzdęcia, biegunka. Profilaktyka nieswoista podczas podróży polega m.in. na powstrzymaniu się od spożywania posiłków niewiadomego pochodzenia, piciu oryginalnie zapakowanej wody butelkowanej, spożywaniu jedzenia po obróbce termicznej. Jeśli chodzi o szczepienie to powinno być ono przyjęte minimum dwa tygodnie przez planowanym wyjazdem. Nie daje jednak trwałej odporności – konieczne jest jego powtarzanie co 3-5 lat

– mówi prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka.

Dla kogo szczepienie przeciwko japońskiemu zapalaniu mózgu?

W niektórych krajach Azjatyckich występuje japońskie zapalenie mózgu. Nie jest to choroba bardzo częsta. Szczepienie zalecane jest u osób, które będą podróżowały dłużej niż miesiąc oraz planują wyprawy do miejsc wilgotnych i zalesiony oraz na tereny wiejskie.

Jeśli planujemy krótką podróż, będziemy spędzać czas wyłącznie w hotelach, to ryzyko zachorowania jest mniejsze. Musimy jednak mieć świadomość, że jeśli dojdzie do zakażenia, to w chorobie objawowej nawet w 30-50 proc. przypadków pojawiają się istotne i nieodwracalne powikłania w mózgu

– wyjaśnia ekspertka.

City break, czyli krótka wycieczka do dużego miasta

Nawet wybierając weekendową wycieczkę do europejskiej stolicy, należy zadbać m.in. o odporność przeciwko tężcowi oraz WZW typu A, ponieważ zranienie czy żółtaczka pokarmowa może przydarzyć nam się wszędzie.

Jeśli planujemy wyjazd do stolicy lub innego dużego miasta, zawsze wiąże się to z przebywaniem w dużych skupiskach ludzkich i z licznymi kontaktami z innymi osobami. Dlatego warto rozważyć szczepienie przeciwko krztuścowi, który jest ostrą i bardzo zakaźną chorobą. Szacuje się, że w przypadku kontaktu z chorym, zakazi się nawet 80-90 proc. osób. Rekomendowane będzie w tej sytuacji również szczepienie przeciwko meningokokom, czyli przeciwko zakażeniu bakteriami wywołującymi zapalenie mózgu i sepsę

– mówi ekspertka.

Profilaktyka zdrowotna przed urlopem last minute

Jeśli zdecydujemy się na ofertę last minute, zwykle czas przygotowania do wyjazdu – również pod kątem profilaktyki zdrowotnej – jest bardzo ograniczony. Warto w takiej sytuacji skonsultować się z lekarzem medycyny podróży, który doradzi, jak zapewnić możliwie największe bezpieczeństwo.

Dla przykładu – w przypadku niektórych szczepień pełną odporność zyskujemy po dwóch tygodniach od podania szczepionki. Jeśli więc zdecydujemy się na szczepienie w poniedziałek, przed dwutygodniowym wyjazdem, który rozpoczyna się w sobotę, to będziemy zabezpieczeni przez połowę urlopu. Ponadto, lekarz może przepisać nam potrzebne leki – np. tabelki antymalaryczne czy środki przeciwbiegunkowe, zaleci intensywne stosowanie repelentów (środków odstraszających komary), a także poradzi, jak zachować się w przypadku wystąpienia niepokojących objawów

– podsumowuje prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka.