Pandemia uderza w profilaktykę nowotworów jamy ustnej

W Polsce, podobnie zresztą jak na całym świecie, rośnie zachorowalność na nowotwory jamy ustnej, warg i gardła. W ciągu ostatniej dekady wzrosła aż o 25%. Według współczynnika surowego, na 100 tys. mężczyzn, co roku w kraju notuje się już ok. 16 zachorowań. Pośród kobiet ten wskaźnik jest trzykrotnie niższy, wynosi niecałe 6 osób na 100 tys., ale i tak jest zdecydowanie za wysoki

– mówi lek. stom. Ewa Kopacz z Medicover Stomatologia Plac Konstytucji w Warszawie.

Tylko 30-40% pacjentów z zaawansowanym stadium nowotworu wraca do zdrowia. To fatalne statystyki, które spychają Polskę do onkologicznego ogona w Unii Europejskiej, a wszystko dlatego, że nowotwory tego typu wciąż są za późno diagnozowane, zdecydowanie za często „przypadkiem” i do tego w zaawansowanym stadium klinicznym

– dodaje.

W ubiegłym roku mniej Polaków wybrało się na leczenie do dentysty, niż w latach wcześniejszych. Mniej osób też skorzystało z podstawowych zabiegów higienizacyjnych, zwłaszcza w pierwszych dwóch miesiącach pandemii. Przełożyło się to na liczbę skierowań na konsultacje onkologiczne, które wystawione zostały przez lekarzy dentystów. Ich liczba w 2020 roku,  w porównaniu do 2019 wyraźnie się zmniejszyła

– informuje dr Ewa Kopacz.

Nie lepiej sytuacja wygląda w tym roku, chociaż obserwujemy pewną poprawę, bo obawy przed wizytą u dentysty znacząco zmalały. Są jednak wciąż pacjenci, którzy już od blisko dwóch lat odkładają wizytę u stomatologa

– dodaje.

Mierzymy się dziś z dwoma bardzo niepokojącymi zjawiskami. Z jednej strony, w ostatnich dwóch, pandemicznych latach obserwujemy coraz wyraźniej spadek wykrywalności nowotworów jamy ustnej, warg i gardła. Z drugiej, rośnie liczba przypadków, w których pacjenci zwlekający z wizytami pojawiają się teraz z zaawansowanymi zmianami. Tymczasem wczesna diagnostyka zwiększa szanse pacjenta na udaną terapię i pokonanie choroby

– mówi stomatolożka.

Inna kwestia to monitoring pacjentów, u których wcześniej już zdiagnozowano i leczono raka. Tacy pacjenci powinni szczególnie często być badani, także u dentystów na kontrolach. Chociażby z racji tego, że nawet u 30% w pierwszym roku od zakończenia terapii może dojść do wznowienia nowotworu. Ich nieobecność na wizytach w czasach pandemii może mocno odbić się na ich zdrowiu

– wyjaśnia dr Kopacz.

Rosnąca w ostatnich latach świadomość zdrowia okolic nosogardła wśród Polaków, przekłada się na wykrywalność złośliwych nowotworów, ale także zmian przednowotworowych. Fakt, że coraz więcej specjalistów bada pacjentów pod tym kątem, znacząco przyspiesza rozpoznanie

– tłumaczy ekspert.

Niestety pandemia ten proces nieco przystopowała. Wśród tysięcy Polaków mamy ponad roczną lukę diagnostyczną, która teraz owszem jest nadrabiana, ale w wielu przypadkach opóźniła leczenie o kilka, a nawet o kilkanaście miesięcy. W efekcie, częściej dziś obserwujemy pacjentów, którzy kierowani od dentysty trafiają w nasze ręce z rozległymi zmianami, często też z przerzutami np. do węzłów chłonnych, krtani co znacząco pogarsza rokowania

– dodaje dr n. med. Michał Michalik.

Diagnostyka złośliwych nowotworów jamy ustnej, warg czy gardła jest bardzo skomplikowana, chociażby ze względu na liczbę przestrzeni anatomicznych, w których może rozwijać się zmiana. Dlatego tak istotne jest poddawanie się regularnym, minimum raz na pół roku, przeglądom u dentysty. Pozwalają one na odróżnienie niegroźnych zmian, które można leczyć nawet domowymi sposobami – np. aft, od tych, które wymagają biopsji, interwencji chirurgicznej, a później radio- lub chemioterapii

– mówi dr Ewa Kopacz.

Za rosnącą liczbą przypadków stoi wiele, często złożonych czynników. Przede wszystkim wciąż wysoki odsetek osób palących papierosy, e-papierosy i pijących alkohol, co zwiększa niemal dziesięciokrotnie ryzyko zachorowania. Do tego zmieniające się nawyki seksualne. Przenoszący się w czasie stosunku oralnego wirus HPV, czyli brodawczaka ludzkiego, a zwłaszcza jego typy 16 i 18, wykazuje właściwości onkogenne

– wylicza stomatolożka.

Do tego dochodzą: niewłaściwa higiena jamy ustnej, coraz powszechniejsza kandydoza, niewłaściwa dieta uboga w witaminy C i E oraz predyspozycje genetyczne. Na rozwój choroby bardziej narażone są też osoby z przewlekłymi stanami zapalnymi jamy ustnej, w tym z paradontozą. Problemem jest też świadomość pacjenta. Nowotwory często maskują się, ich objawy przypominają inne schorzenia jamy ustnej – np. zapalenie błon śluzowych czy ból zęba, przez co często są bagatelizowane przez pacjentów

– dodaje.